Sheikh Hasina | ഷെയ്ഖ് ഹസീനയുടെ പതനം: ബംഗ്ലാദേശിനെ മാറ്റിമറിച്ച നേതാവിന്റെ ഉയർച്ചയും താഴ്ചയും; 1975ൽ കുടുംബത്തിലെ എല്ലാവരും കൊല്ലപ്പെട്ടപ്പോൾ രക്ഷപ്പെട്ടതും അത്ഭുതകരമായി 

ധാക്ക: (KVARTHA) ബംഗ്ലാദേശിന്റെ രാഷ്ട്രീയ ചരിത്രത്തിൽ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട വ്യക്തികളിൽ ഒരാളായിരുന്നു ഷെയ്ഖ് ഹസീന. രണ്ട് പതിറ്റാണ്ടുകാലം രാജ്യത്തെ നയിച്ച അവർ, അതിവേഗം വികസിച്ചുവരുന്ന ഒരു സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയുടെ അടിത്തറയിടുന്നതിൽ നിർണായക പങ്ക് വഹിച്ചു. എന്നാൽ അതേസമയം, അവർ സ്വേച്ഛാധിപത്യവും അഴിമതിയും ആരോപിക്കപ്പെട്ടു. 

ആഴ്ചകളോളം നടന്ന അക്രമാസക്തമായ വിദ്യാർത്ഥി പ്രതിഷേധം രാജ്യവ്യാപകമായി അശാന്തിയായി മാറിയതിന് പിന്നാലെ അവർക്ക് പ്രധാനമന്ത്രി സ്ഥാനം രാജിവെച്ച് രാജ്യം തന്നെ വിടേണ്ടി വന്നു. 76 കാരിയായ ഷെയ്ഖ് ഹസീന ബംഗ്ലാദേശിൽ നിന്ന് ഹെലികോപ്റ്ററിൽ ഇന്ത്യയിലേക്കാണ് പോയതെന്നാണ് റിപ്പോർട്ട്. രാജിയോടെ ബംഗ്ലാദേശിൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ കാലം പ്രധാനമന്ത്രിയായിരുന്ന ഷെയ്ഖ് ഹസീനയുടെ ഭരണവും അവസാനിച്ചു. 20 വർഷം അവർ ബംഗ്ലദേശ് ഭരിച്ചു.

ഒരു രാഷ്ട്രീയ വംശത്തിൽ നിന്നുള്ള ഉയർച്ച

1947ൽ കിഴക്കൻ ബംഗാളിലെ ഒരു മുസ്ലീം കുടുംബത്തിൽ ജനിച്ച ഷെയ്ഖ് ഹസീനയ്ക്ക് രാഷ്ട്രീയം പാരമ്പര്യമായി ലഭിച്ചു. അവരുടെ പിതാവ് ഷെയ്ഖ് മുജീബുർ റഹ്മാൻ ബംഗ്ലാദേശിന്റെ സ്ഥാപകനും രാഷ്ട്രപിതാവുമാണ്. 1975ലെ പട്ടാള അട്ടിമറിയിൽ മുജീബുർ റഹ്മാനും കുടുംബത്തിലെ ഭൂരിഭാഗവും കൊല്ലപ്പെട്ടു. ഷെയ്ഖ് ഹസീനയും അനുജത്തിയും മാത്രമാണ് അന്ന് വിദേശ യാത്രയിലായതിനാൽ രക്ഷപ്പെട്ടത്.

ഇന്ത്യയിലെ പ്രവാസ ജീവിതത്തിനുശേഷം 1981-ൽ ബംഗ്ലാദേശിലേക്ക് മടങ്ങിയ ഷെയ്ഖ് ഹസീന തൻ്റെ പിതാവിൻ്റെ രാഷ്ട്രീയ പാർട്ടിയായ അവാമി ലീഗിൻ്റെ നേതാവായി. മറ്റ് രാഷ്ട്രീയ പാർട്ടികൾക്കൊപ്പം, ജനറൽ ഹുസൈൻ മുഹമ്മദ് ഇർഷാദിൻ്റെ സൈനിക ഭരണത്തിനെതിരെ തെരുവിൽ പ്രകടനം നടത്തുകയും ജനാധിപത്യം ആവശ്യപ്പെടുകയും ചെയ്തു. രാജ്യത്തെ പ്രതിഷേധങ്ങൾ ഷെയ്ഖ് ഹസീനയെ പെട്ടെന്ന് ഒരു ദേശീയ പ്രതീകമാക്കി മാറ്റി.

അധികാരത്തിലേക്കുള്ള കയറ്റിറക്കുകൾ

1996-ൽ ആദ്യമായി അധികാരത്തിലെത്തിയ ഷെയ്ഖ് ഹസീന ഇന്ത്യയുമായുള്ള ബന്ധം ശക്തിപ്പെടുത്തുകയും രാജ്യത്തിന്റെ സാമ്പത്തിക വളർച്ചയ്ക്ക് പ്രാധാന്യം നൽകുകയും ചെയ്തു. ഇന്ത്യയുമായി ജല ഉടമ്പടി ഉണ്ടാക്കിയതിനും രാജ്യത്തിൻ്റെ തെക്ക്-കിഴക്കൻ മേഖലയിലെ വിമതരുമായി ഉടമ്പടി ഉണ്ടാക്കിയതിനും ബഹുമതി നേടി. എന്നാൽ അതേസമയം, അവർ അഴിമതി ആരോപണങ്ങൾ നേരിട്ടു. 

2001-ൽ ബിഎൻപിയുടെ ബീഗം ഖാലിദ സിയയോട് തെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ പരാജയപ്പെട്ടെങ്കിലും 2009-ൽ വീണ്ടും അധികാരത്തിലെത്തി. ഷെയ്ഖ് ഹസീന പലതവണ ജയിലിൽ കിടന്നു,  ജീവിതത്തിൽ നിരവധി ആക്രമണങ്ങളെ അതിജീവിച്ചു. 2004-ലെ ആക്രമണത്തെത്തുടർന്ന് കേൾവി തകരാറിലായി. അവരെ രാജ്യത്ത് നിന്ന് പുറത്താക്കാനുള്ള ശ്രമങ്ങൾ നടക്കുകയും അഴിമതി ആരോപണങ്ങളിൽ നിരവധി കേസുകളിൽ കുടുങ്ങുകയും ചെയ്തു.

സാമ്പത്തിക വളർച്ചയും വിവാദങ്ങളും

ഷെയ്ഖ് ഹസീനയുടെ ഭരണകാലത്ത് ബംഗ്ലാദേശ് അതിവേഗം വികസിച്ചു. തുണി വ്യവസായം വളർന്നതും അടിസ്ഥാന സൗകര്യ വികസനം നടന്നതും ഇതിന് കാരണമായി. മുസ്ലീം ഭൂരിപക്ഷമുള്ള ബംഗ്ലാദേശ്, ഒരിക്കൽ ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും ദരിദ്ര രാജ്യമായിരുന്നു, ഷെയ്ഖ് ഹസീനയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ 2009 മുതൽ അവിശ്വസനീയമായ സാമ്പത്തിക പുരോഗതി കൈവരിച്ചു. ബംഗ്ലാദേശ് ഇപ്പോൾ മേഖലയിലെ അതിവേഗം വളരുന്ന സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥകളിലൊന്നാണ്.

കഴിഞ്ഞ ദശകത്തിൽ ബംഗ്ലാദേശിൻ്റെ ആളോഹരി വരുമാനം മൂന്ന് മടങ്ങ് വർദ്ധിച്ചു. ലോകബാങ്ക് കണക്കുകൾ പ്രകാരം കഴിഞ്ഞ രണ്ട് ദശാബ്ദത്തിനിടെ ബംഗ്ലാദേശിൽ 25 ദശലക്ഷം ആളുകൾ ദാരിദ്ര്യത്തിൽ നിന്ന് കരകയറിയിട്ടുണ്ട്. ബംഗ്ലാദേശിൻ്റെ സാമ്പത്തിക പുരോഗതിയുടെ ക്രെഡിറ്റ് രാജ്യത്തിൻ്റെ തുണി വ്യവസായത്തിനാണ്. ബംഗ്ലാദേശിൻ്റെ മൊത്തം കയറ്റുമതിയുടെ ഭൂരിഭാഗവും ടെക്സ്റ്റൈൽ വ്യവസായമാണ്, സമീപ ദശകങ്ങളിൽ അതിവേഗം വളർന്നു. ബംഗ്ലാദേശിലെ ഈ വ്യവസായം യൂറോപ്പ്, അമേരിക്ക, ഏഷ്യ എന്നിവിടങ്ങളിലെ വിപണികളിലേക്ക് വിതരണം ചെയ്യുന്നു.

സ്വന്തം രാജ്യത്തിൻ്റെ വിഭവങ്ങളും വായ്പകളും വികസന സഹായങ്ങളും കടമെടുത്ത് ഹസീനയുടെ സർക്കാർ ഗംഗാ നദിക്ക് കുറുകെ 2.9 ബില്യൺ ഡോളറിൻ്റെ പദ്മ പാലം ഉൾപ്പെടെ നിരവധി അടിസ്ഥാന സൗകര്യ വികസന പദ്ധതികൾ ഏറ്റെടുത്തു. എന്നാൽ അതേസമയം, അവരുടെ ഭരണത്തെക്കുറിച്ച് നിരവധി വിവാദങ്ങൾ ഉയർന്നു. മനുഷ്യാവകാശ ലംഘനം, അഴിമതി, സ്വേച്ഛാധിപത്യം എന്നിവയായിരുന്നു പ്രധാന വിമർശനങ്ങൾ.

കൂടാതെ കൊവിഡ് മഹാമാരി മുതൽ, വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന പണപ്പെരുപ്പവും വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന ചെലവുകളും കൊണ്ട് ബംഗ്ലാദേശ് പൊരുതുകയാണ്. പണപ്പെരുപ്പം ഉയർന്ന നിരക്കിലാണ്, വിദേശനാണ്യ കരുതൽ ശേഖരം കുറയുന്നു, ബംഗ്ലാദേശിൻ്റെ വിദേശ കടം 2016 മുതൽ ഇരട്ടിയായി. ഹസീന സർക്കാരിന്റെ ഭരണപരാജയമാണ് ഇതിന് കാരണമെന്ന് ആരോപണങ്ങൾ ഉയർന്നു.

പതനം

2023-ൽ നടന്ന പൊതുതെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ ഷെയ്ഖ് ഹസീനയുടെ പാർട്ടി വിജയിച്ചെങ്കിലും, തിരഞ്ഞെടുപ്പ് നിയമവിരുദ്ധമാണെന്നാരോപിച്ച് വ്യാപകമായ പ്രതിഷേധങ്ങൾ ഉണ്ടായി. അധികാരമേറ്റ ശേഷം ഷെയ്ഖ് ഹസീന നേരിട്ട ഏറ്റവും ഗുരുതരമായ പ്രതിസന്ധിയായിരുന്നു വിദ്യാർഥികളുടെ പ്രതിഷേധം. സർക്കാർ ജോലികളിലെ സംവരണം അവസാനിപ്പിക്കണമെന്ന ആവശ്യവുമായി ആരംഭിച്ച പ്രതിഷേധം പിന്നീട് ഷെയ്ഖ് ഹസീനയെ അധികാരത്തിൽ നിന്ന് നീക്കണമെന്ന ആവശ്യത്തിലേക്ക് മാറി. ഈ പ്രതിഷേധങ്ങളുടെ പശ്ചാത്തലത്തിൽ അവർക്ക് സ്ഥാനം തന്നെ ഒഴിഞ്ഞു മറ്റൊരു രാജ്യത്ത് അഭയം പ്രാപിക്കേണ്ടി വന്നു.

ഒരു രാഷ്ട്രീയ നേതാവിന്റെ ജീവിതം

ഷെയ്ഖ് ഹസീനയുടെ ജീവിതം ഒരു രാഷ്ട്രീയ നേതാവിന്റെ ഉയർച്ചയും താഴ്ചയും പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു. ഒരു വശത്ത്, അവർ ബംഗ്ലാദേശിന്റെ വികസനത്തിന് വലിയ സംഭാവനകൾ നൽകി. എന്നാൽ മറുവശത്ത്, അവർ നിരവധി വിവാദങ്ങളിൽ ഉൾപ്പെട്ടു. അവരുടെ പതനം, ഒരു രാഷ്ട്രീയ നേതാവിന്റെ ജനപ്രിയത എത്രത്തോളം മാറിയേക്കാം എന്നതിന്റെ തെളിവായി കാണാം.